Dieta w chorobach wątroby
lek. med. Grzegorz Madej
Ordynator II Oddziału Chorób Zakaźnych
WSS im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu
Tekst pochodzi ze strony http://www.grzegorz-madej.pl/
Według zasad współczesnej hepatologii nie obowiązuje już uniwersalna „dieta wątrobowa”. Wynika to z postępów wiedzy medycznej w poznawaniu
różnorodnych przyczyn chorób wątroby i mechanizmów którymi się rządzą.
Wiedza ta pozwala na coraz skuteczniejsze leczenie farmakologiczne,
niezbędnie uzupełnione optymalnym leczeniem żywieniowym. Leczenie żywieniowe
musi być dopasowane indywidualnie do każdego pacjenta z uwzględnieniem
charakteru patologii wątroby, czasu jej trwania, stadium zaawansowania i uszkodzenia
oraz przy uwzględnieniu stopnia wydolności narządu jak i uwzględnieniu
innych współistniejących schorzeń (cukrzycy, otyłości, chorób trzustki,
żołądka, chorób jelit). Dla przykładu, proste stłuszczenie wątroby u pacjenta
z nadwagą leczy się zupełnie inną dietą aniżeli u chorego wyniszczonego
rozsianą chorobą nowotworową czy też ze skrajnie zaawansowaną alkoholową
marskością wątroby. Inną dietą leczy się pacjentów ze schorzeniami
metabolicznymi związanymi z przeładowaniem organizmu żelazem czy miedzią, a zupełnie
inaczej chorego z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby przy
współistniejącej cukrzycy. Tak więc, uwzględniając złożone procesy metaboliczne
i patofizjologiczne, jak i nowoczesną wiedzę o chorobach
wątroby, leczenie dietetyczne stało się tak samo ważne w procesie
leczniczym jak farmakologia, przyczyniając się tym samym do osiągnięcia sukcesu
terapeutycznego.
Podstawy diety wątrobowej
- W
przypadku jakiejkolwiek choroby wątroby obowiązuje absolutny zakaz
spożywania alkoholu!!!
- W
przypadku przewlekłych chorób wątroby – nawet w sytuacji wyrównanej
marskości wątroby stosuje się pełnowartościową dietę wg Piramidy Żywienia
ze szczególnym zwróceniem uwagi na odpowiednią ilość pełnowartościowego
białka różnego pochodzenia (mleko, twaróg, jogurt, kefir, ryby, drób,
chude mięso) którego ilość winna wynosić 1-1,5 g/kg masy ciała/dobę.
- Kaloryczność
posiłków powinna odpowiadać normom przy jednoczesnym zmniejszeniu ilości
spożywanych tłuszczów prostych z równoczesnym zwiększeniem spożycia
węglowodanów będących nośnikiem energii.
- W
zakresie rodzaju tłuszczów należy ograniczyć spożycie tych które zawierają
nasycone kwasy tłuszczowe, a zwiększyć zawierających jedno i wielonienasycone
kwasy tłuszczowe (oliwa z oliwek, olej lniany, olej arachidowy, olej
rybi). Obecność ich w diecie, oprócz korzystnego wpływu na procesy
metaboliczne odbywające się w wątrobie, umożliwia prawidłowe
wchłanianie się witamin A, D, E i K (które są rozpuszczalne w tłuszczach i których
zdolność magazynowania w chorej wątrobie jest upośledzona).
- Należy
jadać częściej ale umiarkowane ilości jedzenia (np. 5 drobniejszych
posiłków w ciągu dnia). W przypadku marskości wątroby ma to być
nawet 7 posiłków na dobę – ostatni późnym wieczorem (ok. godz. 22.00),
a pierwszy wcześnie rano (ok. godz. 7.00). Ciężko chora wątroba
traci zdolność odzyskiwania energii z magazynów glikogenowych co
zaburza jej podstawowe procesy metaboliczne i zdolność regeneracji
oraz prowadzi do hipoglikemii nocnej u chorego. Skrócenie przerwy nocnej
bez posiłku na zapobiegać tej sytuacji.
- Sposób
przyrządzania potraw ma znaczenie! Najlepsze jest gotowanie na parze,
duszenie bez smażenia, pieczenie w folii lub w pergaminie.
- Zabrania
się spożywania potraw smażonych i spalonych oraz mocno wędzonych.
- Zaleca
się zwiększenie w diecie witamin C i E ( będących antyoksydantami)
oraz witamin grupy B (niezbędnych w procesach
metaboliczno-enzymatycznych, a będących w znacznym deficycie w sytuacji
przewlekłych chorób wątroby – szczególnie w alkoholowej marskości
wątroby)
- Zaleca
się unikanie potraw wzdymających, tj. warzyw kapustnych, strączkowych,
cebulowych, buraków, gruszek, czereśni, śliwek. One same nie są szkodliwe
dla wątroby lecz mogą powodować wzdęcia i bóle brzucha.
- Zaleca
się stosowanie przypraw ziołowych poprawiających smak potraw z jednoczesnym
ograniczeniem soli kuchennej. W przypadku niewyrównanej marskości wątroby
z wodobrzuszem i obrzękami spożycie soli jest zakazane w ogóle!
- Dozwolona
jest herbata (czarna, zielona) oraz kawa naturalna (mająca wg ostatnich
doniesień naukowych działanie wręcz hepatoprotekcyjne!)
- Zawartość
podstawowych składników spożywanego jedzenia powinna wynosić około: 65-90 g
białka, 40-50 g tłuszczu, 345 g węglowodanów.
- Problematykę leczenia żywieniowego jako bardzo istotnego elementu terapii pacjenta z chorobą wątroby podejmuje i ustala specjalista hepatolog w porozumieniu ze specjalistą żywienia klinicznego lub dietetykiem medycznym.
